Hiru eskultura enblematiko Tolosako bihotzean

Hutsa, oroimena eta poesia uztartzen dituen ibilbidean, Atautsek "ate kontzeptual bat" irekitzen du, espazioaren eta herritarraren arteko elkarrizketa planteatzeko; Oroimenaren Gaztelua "gaztelu sinboliko" bat da, historia kolektiboa zaintzen duena; Lizardiren Leihoak, berriz, ingurua begiratzeko gonbita egiten duten hutsuneekin, Xabier Lizardi poeta omentzen du, abstrakzio formala hiri-pultsuan txertatuz.

Tolosako hiri-paisaian, materiala gainditzen duten altzairuzko hiru eskultura daude: Trianguloa plazan, Jorge Oteizaren Atauts (1994) lanak "hutsezko ate" bat zeharkatzera gonbidatzen du, eta espazioaren eta jendearen arteko elkarrizketa sinbolizatzen du. Probintziako Artxiboaren aurrean, Ricardo Ugarteren Oroimenaren Gazteluak (1994) oroimen kolektiboaren, babesaren eta sustrai historikoen gaztelu sinbolikoa islatzen du. Euskal Pizkundea plazan, Eduardo Chillidaren Lizardiren Leihoa (1983) lanak Xabier Lizardi poetari omenaldia egiten dio, eta, aldi berean, bere obraren berezko hutsune- eta sendotasun-jokoa egiten du. Hiru pieza horiek hiriko eskultura garaikidearen zirkuituaren erreferente gisa integratzen dira, obra publiko izatetik mugarri kultural izatera pasatuz.

Atauts (Jorge Oteiza)

Trianguloa Plazan kokatutako Atauts eskultura Jorge Oteizak sortu zuen 1994an eta apirilaren 29an inauguratu zen. Altzairuz egina eta 4,9 × 5 × 3 metroko dimentsioak dituen obrak izenari bere esanahia ematen dio: “ate + huts” — ate batek zabaltzen dituen aukerak espazioan islatzen ditu. Hainbat iturbururen arabera, plazak izan zuen hutsuneari eta espazioaren ukitze metafisikoari emandako balioa azpimarratu zuen Oteizak.

Obra publiko honek Tolosako eskultura garaikideko zirkuituari bide eman zion; Oteiza bere kabuz ez, lankidetza bidez minimalistagoen eskolako hainbat artisten artean partekatuta aurkeztu zen. Hasierako eztabaida piztu bazen ere —batek hutsa baino ez zen zati bat ikusi—, gaur egun, sinbolo ikur bihurtu da herrigintzan.

Oroimenaren Gaztelua (Ricardo Ugarte)

Ricardo Ugartek Tolosako Artxibo Probintzialaren aurreko lorategian kokatutako eskultura hau eraiki zuen, zeina, Atauts-ekin batera, 1994ko apirilaren 29an inauguratu zen. Altzairuz egina, hiru metroko altuerarekin, «memoria historiko kolektiboari» egiten dio keinu, herriaren oroimenaren gisako «gaztelu» metaforiko bat sortuz.

Ugarteren hitzetan “Tolosako armarrian gaztelu bat agertzen da eta gazteluak errepikariak dira nire obran. Beraz, gaztelu honetara iritsi naiz, nolabait herri baten historia jasotzen ari dena”.

Lizardiren Leihoa (Eduardo Chillida)

1983tik, Eduardo Chillidaren Lizardiren Leihoa Tolosako hiri-paisaiaren parte da. Xabier Lizardi poetaren omenez sortu zen, haren heriotzaren 50. urteurrena zela eta. Artelana bertikalki jarritako altzairuzko xafla bat da, non artistak leihoak simulatzen dituzten bi forma huts ireki zituen, bere mundu poetikoari begiratu eta konektatzera gonbidatuz. Chillidak itxurazko sinpletasun baina karga sinboliko handiko pieza hau egin zuen, Lizardiren poesiaren sakontasuna eta fintasuna gogora ekarriz.